1917. – № 44. –
Avgust 21.
Rus edebiyat ve matbuatını taqib idenlere, Vladimir Jabotinskiyniñ isimi
yabancı degildir. Jabotinskiy bir şair olmaqle beraber aynı zamanda bir de
jurnalistdir. Hazırda asker sıfatıyle İngiliz ordusında bulunmaqdadır.
Jabotinskiy, Türkiye inqilâbından soñra, uzun bir müddet İstanbulda
qalaraq, türk hayat-ı siyasiyesiyle yaqından tanış olmaya çalışmış ve Cihan
Muharebesi ibtidasından itibaren bugüne qadar Canaqqale ve Mısır muharebelerini
de (kendi tabirince) kemal-i diqqatle taqib idekelmişdir.
Soñ zamanlarda Jabotinskiy «Türkiye ve harb» isminde ingilizce bir kitab
neşir itdi. Kitab başından ahırına qadar hep Türkiyeye aiddir. Jabotinskiy
kitabında: «Muharebe-i hazırada Türkiyeniñ oynayacaq roli nedir ve Türkiyeniñ
istiqbali nasıl olacaq?» suallerini virdikden soñra Cihan Muharebesiniñ köki,
tamurı Anadoluda olub, muharebeniñ taqib itdigi başlıca maqsadda Şarq
meselesiniñ hali oldığını söyleyur. Faqat, yalıñız bunı söylemekle de iktifa
itmeyerek daha ileri gidüb:
«Eger Türkiye bu muharebe taqsim idemezse irte-keç olacaq İkinci Muharebe
taqsim idecekdir! «diyur, soñra:
— Türkiye niçin munqarız olamaya mahkümdir? sualini virmiyur ve bu sualin
cevabını virmeden evel Türk milletin müsbet hassitlerini, meziyetlerini tadâd
idiyurız ve: «türk miletiyle tanış olub, iş körüb de onı sevmemek mümkün
degildir» diyur.
Jabotinskiy burada bir türk muhibi oldığını ve türklerin bir çoq fazaile,
mezayaya malik oldıqlarını isbat itmekle beraber yine de bedbeyana bir çoq
fikirlere qapılaraq, nihayet Türkiyeniñ mahv olması muhaqqaq olmadığını iddia
idiyur. Diyur ki:
İnqilâbı mutaqib hakimiyet genç türklerin eline keçdiginden soñra, ahval
daha ziyade fenalaşdı. Genç türkler memleketlerini düşdigi uçurumdan çıqarmaq
istidadına malik degildirler. Onlar tutdıqları siyasetden ibtida kendileriniñ
cevabı yoqdır. Bu habersizlik iki dürlüdir. İnqilâba qadar başlıca Parisde
oturub da fransızlardan merkeziyet fikirini almış genç türkler, Türkiyeniñ
haqiqiy hayatından tamamen habersiz qaldılar. Senelerce vatanlarından uzaq
bulunan bu genç türkler kimler için mübareze itdiklerini bilemediklerinden
hakimiyetin kendi ellerine keçmesiyle şaşırub qaldılar (?..). İkinci
habersizlere kelince, bunlar Türkiye dahilinde bulunan genç türklerdir. Bunlar
Türkiyeyi pek eyi bilseler de Avrupadan habersiz qaldılar. Bunlar
memleketlerini pek güzel bildikleri halda Avrupaya ulüm ve funüniniñ tamamen
yabancısı idiler. Onlar meşrutiyetin Türkiyeyi qurtaracağına inandılar.
«Qolaylıqle elde idilen muzafferiyet tehlükelidir!» cümle hakimiyesiniñ ne
qadar büyük bir haqiqat oldığını genç türkler ilân-i hürriyetden soñ çoq zaman
keçmeden añladılar. Türkler Fransada ögrendikleri merkeziyet-i usul idaresini
muhtelif milletlerden murekkeb olan Türkiye qurmaya ve yaşatmaya qalqışdılar.
Türkiye devleti gemisini kendisine çarıyub parçalandığı suv altındaki qaya –
işte bu milliyet meselesi ve merkeziyet idaresi semeresidir. Zira, türklerin
türklik siyaseti qullandıqları Türkiyede kendileri aqılını teşkil idiyurlar.
Bugün Türkiye nüfusı haqqında mükemmel olaraq tertib idilmiş bir statistika
mevcud degilse de, Türkiyede tahminen 21 million nüfusı olub bunıñ ancaq 7
millionı türk, 9 millionı arab, bir buçuq millionı ermeni, bir buçuq millionı
rum, yarım millionı kurd, mütebaqisi ise yehudi, dürziy ve başqa qabileler
imiş. Ve türklerin çoqça bulundığı yerde ğarbiy Anadolı imiş.
Türkler kendi idarelerindeki milletleri cebren türkleşdirmek meselesinde
müşkülâta oğramışlar. «İttihad ve teraqqi»niñ ruhı olan Nazim-bek bile bunıñ
mümkün olamayacağına qanaat itmiş. Genç türklerin arnavudların qıyam itmesi,
Makedoniyanıñ elden çıqması, arab ihtilâliniñ artması, ermeni meselesiniñ
müşkülleşmesi hep genç türklerin taqib itdikleri millet ve merkeziyet siyaseti
neticesi imiş.
Türkiyeniñ bu halını kören avrupalılar dişlerini bilemeye[1] başlayaraq, hepisi kendisine birer pay
talab itmeye başlamışlar. Rusiye boğazları istemiş. Rusiyeniñ buña haqqı
oldığını Jabonitskiy şunıñle isbat itmek isteyur, diyur ki, İstanbul
vilâyetinde bir buçuq million nüfus olub bunıñ ancaq 600 biñı türk imiş.
Bundan soñra Jabonitskiy fransızların Suriyede olan nüfuzlarınıñ
büyükligini, arab ceryanlarınıñ ingilizler tarafından büyük himaye kördigini
yazaraq, harb hatları arasında birinci derece ehemmiyeti haiz olan Qafqas hatı
oldığını söyleyur ve Rusiyeniñ her hatdan ziyade buña ehemmiyet ve diqqat
virmesini tevsiye itmekle kitabını bitiriyur.
****
Gospodin Jabotinskiyniñ mütalaasınıñ doğrı olan yerleri de vardır. Faqat,
yazdıqlarınıñ bir çoğınıñ hissiyat ve arzusına qapılaraq yazdığı da hiç inkâr
idilemez. Biz Jabotinskiyniñ Türkiye ve genç türkler haqqında yazdığı şu
kitabını oqurken, Rusiyeniñ bugün keçirmekde oldığı vaqaiy facia közimiz ögüne
keliyur!.. Eger Türkiyeniñ inqirazına yol açan: yalıñız Avrupayı bilüb de
Türkiyeyi bilmeyen yaki yalıñız Türkiyeyi bilüb de Avrupa ulüm ve funüninden
haberdar olmayan iki sınıf genç türklerin qullandıqları merkeziyet ve
milliyet-i siyaseti ise, aceba Rusiyeyi bugünki hala ketiren nedir ve kimlerdir?
Avrupalıların Türkiyeyi taqsima qalqışmalarına genç türklerin siyaseti
sebeb olmamışdır. Belki genç türkler Türkiyeyi avrupalılara taqsim itdirmemek
için öyle bir siyaset qullanmışlardır. «Medeniy» ve «insaniyetli» avrupalıların
Türkiyeye köz dikdikleri pek çoq sene muqaddem başlamışdır. «Şarq meselesi»
namıyle ortaya atdıqları siyasetleri ancaq Türkiyeyi yıqmaq için idi. Rum ili
qıyamları, arnavudlıq ve Makedoniya ihtilâlleri, arab ve ermeni hareketleri hep
o Türkiyeniñ taqsimine qarar viren avrupalıların ihdas itdikleri «Şarq
meselesi» programını teşkil iden maddeler idi.
Jabotinskiy cenabları bunı bilmez degildir.
Faqat, o da avrupalıların qulağına hoş kelecek maqamlarla tirki yırlayur. O da
avrupalılar kibi haqiqatı gizlemeye bir nev diplomatlıq add idiyur!..
Jabotinskiy de avrupalıların (ingiliz, fransız, italyanların) siyasetleri esiri
olıyur.
Jabotinskiy Türkiyeniñ taqsim idilmesi
lüzümini Türkiyede türklerin aqılını teşkil itdikleriyle isbata qalqışıyur ve
Türkiyede 21 million ehalinden 7 millionı türkler diyur. Bizim bildigimiz
statistika ise Türkiyede 29 million ehali olub bunıñ 16 millionı halis türk
oğlı, türk müslimanı, 7 millionı arab müslimanı, iki millionı kurd müslimanı,
mütebaqisi rum, ermeni, qıbtiy ve diger küçük qabilelerdir.
Rusiyeniñ İstanbulı almaq istemesinde haqlı oldığına kelince, İstanbul
vilâyetindeki bir buçuq million ehaliniñ ancaq 600 biñı türk oldığıyle isbat
itmek isteyur. Eger bir vilâyete, bir şehere sahib olmaq için o vilâyet ve
şeherdeki nüfusın ekseriyeti sahibniñ mensüb oldığı vaqıt ve dine mensüb
olmasıyle bağlı ise bugün Rusiyeniñ paytahtı olan Petrogradda bile ekseriyeti
teşkil iden ruslar degildir. Qafqas, Türkistan vilâyetlerinde ise ruslar ancaq
yuzde 5 teşkil idiyurlar. Bu halda Rusiyeniñ taqsiminemi qalqışmalı?
Doğrısı, Jabotinskiyniñ mantıqına biz aqıl irdiremeyurız, madamki
İstanbulın bir türk şeheri olmadağı oradaki türkligin azlığıyle ölçeliyur, bu
halda orada haman hiç de rus olmadığı halda nasıl oluyur da Rusiye oña
sahabetlik itmek isteyur? Tekrar olaraq sorıyurız:
İngilizlerin Hindistana, Mısıra; fransızların Fasa, Tunise; Rusiyeniñ
Qafqas ve Türkistana sahib olmaq istemeleri ve olmaları Hindistan ve Mısırda
ingilizlerin; Fas ve Tunisde fransızların ekseriyeti teşkil itdiklerindenmidir?
Yoqsa, onlar Hindistana, Mısıra, Tunis ve Fasa tam muhtariyetli idare virmek
içinmidir?
Bizce hiç biri için degildir. Belki aldıqları memleketin servet-i
tabiiyesini yemek ve ehalisini kendilerine esir itmek içindir. Bu öyle bir
emir-i vaqi, öyle bir açıq ve aydın haqiqatdır ki, hiç vechle qabil-i inkâr
degildir.
Bize qalırsa, Jabotinskiy ve hemfikirleri Türkiyeniñ taqsim ve add taqsimi
meselesiyle başlarını yormaqdan ise bugün vatanımızı keçirmekde oldığı ölüm
halından qurtarmaq çareleriyle oğaraşırlarsa daha kârlı olmış olurdıq. Pek
ğarib degilmi, itilâf devletleri diplomatları ve jurnalistleri Türkiyeniñ
taqsimi meselesi hayalıyle iştiğal iderken, düşman tarafından kendi
memleketleri parçalanıyur. Bugün Rusiyeniñ kendisi halet-i ihtisarda iken rus
jurnalistleri Türkiyeniñ munqarız olamaya mahküm oldığı meselesiniñ halıyle
oğaraşıyur!
Aceba Rusiyeniñ bugün keçirmekde oldığı felâketlere, uçurumlara,
tehlükelere, inhizamlara, mağlübiyetlere nasıl amel ve nasıl siyasetler sebeb
olmışdır? Rus jurnalistleri bu meseleniñ halıyle oğaraşırlarsa daha eyi
davranmış olurlardı. Eger avrupalılar bundan böyle dahi «Şarq meselesi»,
«Türkiye meselesi», «Şarq-ı qarib meselesi» ve daha bilmem ne meselesiyle
iştiğal itmekde devam iderlerse, yaqında kendilerini bir «Ğarb meselesi» qarşusında
köreceklerdir. Zira, Şarq artıq avrupalıların bu «medeniy» oyunlarına sırcı
saffetiyle qalamaz. Ğarb Şarqı halâ tanıyamamış ise de, Şarq Ğarbı pek güzel
ögrenmişdir. Şarq şimdiye qadar uyudı. Faqat, o artıq uyandı. Avrupayı kördi,
tanıdı. Onı nasıl bir qahbe oldığını pek eyi ögrendi. Onıñ asırlarca çalışub
meydanğa ketirdigi barot fuçesiniñ bilâhire ateş alub yanacağına ve böylelikle
mahv ve munqarız olacağına iman itdi.
Evet, Şarq bunı körüyür, onı añlayur. Ve nihayet, Avruoanıñ bütün
medeniyetle, şaşaasıyle, imraniyetiyle ğasb ve fütühat esaslarına mebni yapılan
muharebelerle mahv olub kidecegine teessüfler, teessürler beyan idiyur. Faqat,
kören, duyan varmı?
[1] Bilemeye — qayramağa
|