1917. – № 68. – Sentâbr 25.

Helsingforsdan[1] alınan soñ haberler Finlândiyanıñ kendi cumhuriyet ve istiqlâliyetini ilân itmeye hazırlandığını bildiriyurlar.

Bu haberin Helsingforsdan virildigi üç kün olmışdır. Hiç şübhe yoq ki, bizim bu yazdığımız satırlar basılub çıqqance, inqilâba qadar bizim kibi mahküm milletlerden add idilen Finlândiyalılar da artıq hakim bir millet, mustaqil bir devlet halına kelecekdir.

Şimdiye qadar taliyi, muqadderatı Petrograd hükümet dairelerinde hal ve tayin idilen Finlândiya bundan böyle kendi işlerini kendisi idare idecek, kendi muqadderatını kendisi tayin eyleyecekdir. Her işi, her siyaseti kerek dahiliy ve kerek hariciy «sehim» meclis ve reis-i cumhuriyetin elinde olacaqdır. Rusiye ile olacaq münasebatına kelince ya itilâf-i müteqabile ile yahud da sulh konferentsiyasında tayin idilecekdir.

İşte, büyük Rusiyeniñ eñ medeniy, eñ muteraqqiy, sunniy bir parcası daha qoparılub bu parçadan mustaqil ve cumhuriyetli bir devlet meydana ketiriliyur. Rusiyeden tamamen ayırılaraq artıq Finlâdiya dahi Rusiye ile diger devletler kibi bir münasebatda bulunacaqdır. Evet, düne qadar Rusiye hakimiyeti altında mahküm olan Finlândiya bugün hakimiyet, istiqlâliyet ve cumhuriyet bayrağını açaraq, çoq senelerden beri taqib idekeldigi milliy ve siyasiy emellerini yaşatmaya başlamış; esirlikden, mahkumiyetden, boyundırıq zıncırlarından qurtularaq kendi idaresini, kendi muqadderatını, kendi taliyini öz eline almış ve hakim, mustaqil, hür milletler, memleketler ve devletler sırasına keçmişdir.

Biz, pek çoq senelerden beri bizim ve diger ğayr rus milletler kibi mahrümiyetler içinden çekişen, kendi irade ve idaresi elinden alınmış bulunan Finlâdiyalıları bu büyük ve tarihiy adımlarıyle tebrik iderek, açdıqları istiqlâliyet ve cumhuriyet bayraqlarınıñ ilâlabed Finlândiya üzerinde dalğalanmasını temenni ideriz.

Aceba, qaç ay muqaddem Finlândiyalıların ilân-i istiqlâliyet itmeye hazırlanmasından ürkkerek, Finlândiya sehim-i meclisini dağıdan, Helingforsa bir çoq polk askerler könderen Rusiye hükümet-i muvaqqatası Finlândiyada bugün vuqua kelmiş bu büyük ve Rusiye hayat-ı siyasiye ve harbiyesi için soñ derece büyük bir ehemmiyeti haiz olan hadiseyi, daha doğrısı emir-i vaqiyi ne suretde qarşulayacaqdır? Ve buña qarşu kitmek isterse muvaffaq olabilecekmi?

Finlândiyanıñ kendisine kelince, ilân itdigi istiqlâliyet ve cumhuriyetin bütün devltler tarafından tasdiq idilmesi hususında bütün paytahtlara heyet-i murahhasalar könderiyur ve beynelmilel Kongresine iştirak idecegini bildiriyur.

Paytaht gazetalarından biri Rusiyeniñ, Finlândiyanıñ mustaqil bir devlet olmasına muvaffaqat idemeyecegini zira, Finlândiyanıñ ilân-i istiqlâliyet itmesiyle Rusiye menafi-i harbiye ve siyasiyesiniñ mutazarrır olacağını beyan ideyur ve diyur ki:

«— Eger Rusiye cumhuriyeti demokratiyası bu hususda müsaadekârlıqda bulunmaya mecbur olursa, bunda Finlândiyada bulunub da finn separatistleriniñ (Rusiyeden ayırılmaq isteyenlerin) arzusıyle közleri qamaşmış ve bugüne qadar Rusiyede qaviy sağlam bir hükümet meydana kelmesine mani olakelmiş rus demokratlarınıñ da büyük roli olacaqdır... Evet, demokratın Rusiye Finlândiyalıların huquqlarınıñ taptamasını istemez, faqat kendi meşru haqlarınıñ elinden çıqarılmasına müsaade idemez. Bunı bütün Rusiye demokratiyası bilmelidir. Zira, devlet idaresini eline almış olan demokratiya kendi arqasında, vaziyeti ve bize olan münasebeti şübheli olan mustaqil bir Finlândiyanıñ vücuda kelmesine muvaffaqat iderse, iş yapmaq mümkün olamayacağını añlamalıdır».

Gazeta maqalesini şu sözlerle ikmâl idiyur:

«— Finlândiya kendi menafi namına Rusiye tarafından arzu idilmeyecek tebrikler ittihazını mucib olacaq hareket ve cıqışlarda bulunmalıdır...».

Biz mezkür ğazetanıñ bu sözlerinde hiç de taaccüb itmeyurız. Çünki şimdiye qadar diger milletleri mahküm iderek, hakimiyet süreklemiş bir milletin böyle düşünmesi, böyle arzuda bulunması ve bu düşüncesinde israr ile itmesi tabiiydir. Evet, Finlâdiyanıñ bugün ilân-i istiqlâliyet ve cumhuriyet itmesini, Ukrayina ve diger kenar vilâyetlerin de bugün-yarın topraqlı federatsiya ilân itmeye hazırlanmalarını Rusiye imperiyalistleriniñ degil, belki her milletin hürriyet ve istiqlâliyetini tanıyan, tanımaq isteyen demokratlarınıñ bile büyük bir qısmınıñ hoşına kitmeyecekdir.

Faqat, ne yapmalı, kendi tarihını kendisi ihdas idemeyen, kendisi yazmayan ve kendisi yaşatmayan milletler her zaman tariha, tarihın cilvelerine, tarihın virdigi hüküm ve qararlara boyun egmeye mecbur olakelmişlerdir.

Eger Rusiye imperiyalistleriyle beraber demokratiyası da Finlândiya körfezi sevâhilinde ve cenübiy Rusiyede vuqua kelmekde olan tarihiy hadiselere qarşu kitmeye qalqışacaq olursa, ordularımızın perişanlığı, harb hatlarımızın qarışıqlığı, hayat-ı dahiliyeniñ çığırından çıqtığı, hazinemizde sıçanlar oynamaqda oldığı bir zamanda memleketi daha ziyade felâkete düşürmekden başqa bir şeyi mucib olamaz...