1917. — № 15. —
İyül 18.
Kerek memleket dahilinde ve kerek harb hatındaki ahval ve hadiselerin kitdikçe
ağırlaşması, kerginleşmesi tesiri altında hükümet-i muvaqqataya umum memlekete
muracaat itmeye, onıñ reyini, fikirini añlamaya, onıñ qatiy sözini işitmeye
qarar virdi.
Hükümet-i muvaqqata bütün heyetiyle Rusiyeniñ merkezi, tarihı ve eski
paytahtı olan Moskvaya kelerek, orada Rusiyede mevcud bütün teşkilâtlar ve
cemaat müesseseleri vekilleriyle fevqalâde bir meclis-i müşavere yapacaqdır.
Eñ soñ kelmiş haberlere köre, bu fevqalâde meclis-i müşavere iyül 18-de
(bugün) Moskvada büyük tiyatro binasında olub iki yahud üç meclisden ibaret
olacaq.
Meclis-i müşavereye bütün heyetleriyle hükümet-i muvaqqata, Devlet Duması, Rusiyeniñ büyük merkezleri, şeherleri, zemstvoları, icra
komiteleri, ticaret teşkilâtları ve diger müesseseler vekilleri iştirak
ideceklerdir. Bu Fevqalâde Umumrusiye Meclis Müşaveresinde hükümet-i muvaqqata,
Rusiyeniñ ahval-ı hazırası haqqında bir doklad oquyacaq ve kendisine virilecek
sual, tekliflere cevab virecekdir. Hükümet-i muvaqqata, Vatannı qurtarmaq için
ne kibi tedbirler ittihaz idilmesi lâzim oldığı haqqında Rusiyeniñ belli,
itibarlı ve namlı kişileriniñ — siyasiy tabirce — ricâl-i siyasiyesiniñ
reylerini, fikirlerini diñleyecekdir.
Eger yuqarıda yazıldığı kibi, kendisine "Umumrusiyeniñ Fevqalâde
Müşaveresi Meclisi” namı virilen bu meclis yarınki kün olacaq ise, Rusiyeniñ
her noqta ve teşkilâtlarından Moskvaya vekil kelebilmesi mümkün olamayacaqdır.
Hükümetin böyle bir meclis-i müşavere yapmaya qarar virdigi henüz bir hafta
olmadı. Bu halda "Fevqalâde Umumrusiye Meclis Müşaveresi” böyle acelelikle
yapılırsa, o meclis-i müşavereniñ "Umumrusiye Meclis Müşaveresi” rengini
alması mümkün olamasa kerekdir. Bunıñ için ümid olunur ki, mezkür Müşavereniñ
ictimaiy küni biraz tehir idilir.
Moskvada umum Rusiye teşkilâtları vekillerinden murekkeb bir meclis-i
müşavere yapmaq fikiri bu künlerde doğmış yeñi bir şey degildir. Bu fikir ta
aprel ahırlarında hükümet-i muhtelite, yani dürlü siyasiy fırqalara mensüb
kişilerden yeñi bir hükümet teşkil idildigi zaman ileri sürülmişdi. Faqat, o
zanam hükümet heyetini teşkil idenlerden bir qısımı (kadetler) buña muvafaqat
itmediklerinden mezkür fikir quvveden fiile çıqarılmayub qalmışdı. Şimdi böyle
bir meclis-i müşavere yapılmasınıñ müteşebbüsleri ise devlet kontrolcisi Godnev ile Erzaq ve Mühimmat
Naziri Peşehonov olmışlardır.
Aceba, hükümet-i muvaqqata, bu fevqalâde meclis-i müşaverede oquyacağı
dokladında ne diyecek, memleket ahvalını nasıl tasvir idecek ve bu doklad
meclis-i müşavere tarafından ne suretle qarşulanacaq?
Ahval ve Rusiyeniñ vaziyet-i hazırası soñ derece nazik. Memleket dahilen ve
haricen fevqalâde bir çoq müşkülât ve ağırlıqlar içinde.
Bir tarafdan Rus orduları alabildiklerine, hiç bir şeye baqmayaraq, kerisi
keriye qaçıyur, diger tarafdan Finlândiya istiqlâliyet-i ilân idiyur.
"Malorossiya” muhtariyet alıyur ve bu hususda hükümet-i muvaqqata ile
ukrainler arasında henüz gizli tutulan itilâfnameler aqd olunıyur. Baltıq
deñizi boylarından ve Elbrus dağlarından ise Rusiye gemisini sallayacaq ve baş
aylandıracaq yerler esiyur.
Böyle mühim ve ayn zamanda Rusiyeniñ her cehetden müşkülât ve tehlükeler
içinde bulundığı bir daqiqada memleketin merkezi olan Moskvada hükümet-i
muvaqqatanıñ umumrusiye teşkilâtları ve cemaat müesseseleri vekilleriyle
fevqalâde bir Meclis yapmaya qarar virmesi pek yerinde olmaqle beraber ğayet
büyük ve tarihiy bir ehemmiyet-i azimeyi haizdir. Hatta dinilebilir ki,
Rusiyeniñ taliyi bu Meclisde hal idilecekdir. Meclis-i müşavere ne dirse o
olacaq.
Baqalım bu Fevqalâde Umumrusiye Meclis Müşaveresiniñ soñ sözi ne olacaq?
Bunı qaç kün soñra añlarız.
| 
