Flober

Flober Almaniyalıdır. 1782 – 1852-ge qadar yaşağandır. Bir köy papasınıñ oğlı edi. Yaşlığında onıñ anası ölgen. Ögiy ana elinde qalğan edi.

Flober o kiyikniñ bütün accılarını çekdi. Ögiy ana onı pek çoq tazirley, pek çoq qıynay, ve oña yapmağan şiylerni sıltay edi.

Bu yaşav Floberge insannıñ tışdan körüngen halı ile iç halınıñ bütün bütünge başqa olğanını, bunıñçün insanlarnıñ bu her iki halınıñ da biri-birine uyğun olması kerek olğanı tüşüncesini yaratdı.

O pek çoq zahmetlerle oqub çıqqandan soñ bu mektebke oca oldı. Bu mektebniñ ocaları Pestalotsiyniñ usulınen oquta ediler. Ocaları pek yahşı kişiler edi. Onlar Floberge Pestalotsiy ile kitib körüşmesini ve onıñ usulınen yaqından tanış olmasını zorladılar. Flober İsveçrege kitib büyük terbiyeci Pestalotsiyniñ yanında oturdı. Onıñ derslerine kirdi, balalarnı ne suretle terbiye etkenini kördi. Pestalotsiy Fliberniñ üzerine pek çoq tesirler yapdı. O anda balalarnıñ ne qadar serbest, ne qadar tüzgün terbiye olunğanını ve bunıñ ne kibi yahşı yemişler vergenini ögrendi.

Oyun, türkü ve kezintiniñ bala terbiyesindeki faydaları onı pek çoq tüşündirdi. Bunlar balalarda biri-birine qarşı olğan arqadaşlıq, dostlıq duyğularını işlete, onlarnı bir çoq yamanlıqlardan toqtata edi.

Flober Pestalotsiyniñ başlağan yolınıñ ne qadar doğrı olğanını añlağan, Pestalotsiyge malik olğanından ötrü İsveçreniñ ne qadar ehemmiyetli olğanını sezgen edi. Flober bu usulnı bütün manasıyle öz memleketinde de taqib etmek qararınen İsveçreden Almaniyağa qaytdı.

Yigirmi otuz yıl qadar ocalıq etdi. Balanıñ ruhını, varlığını pek yahşı ögrendi. Ve eñ soñı bütün yaşavını mekteb zamanına qadar olğan balalarnıñ terbiyesine vaqf etib 1840-ncı yılda (Plankenburg)da ilk bala bağçasını açdı.

Evniñ ve qorantanıñ verib olamayacağını terbiyeni vermege çalışqan bala bağçaları bundan soñ Almaniyada pek çoq ziyadeleşdi. Pestalotsiy İsveçre içün nasıl bir iş yapqan olsa, Flober de Almaniya içün aynı işni yapdı. Bu bağçalarda terbiye olunğan balalar biri-birilerini ve bütün insanlıqnı sevib çıqa ve ta küçük yaşlarından başlab öz küçlerinden faydalanmaqnı ögrene ediler.

Bugünki Almaniyanıñ sağlam, iş yapar ve tüşünmesini bilir evlâdlarınıñ ilk terbiye olunğan yerleri bu bala bağçalarıdır. Bu bağçalarnıñ balalarnıñ terbiyesi üzerine olğan tesirlerini sayıb bilmek mümkün dügüldir.

Bizde bala bağçaları

İki yıldan berli bizde de bala bağçaları lafı olub kele. Bu yolda memleketimizde tatarlardan eñ çoq malümatqa malik olğan litvalı Ayşe hanım İshakovadır.

Asılında bugün Qırımda olğan üç-dört bala bağçasınıñ açılmasına sebebçi olğan da odır. Aqmescid bala bağçası keçen yıl açılsa da bu yıl daha şindige qadar açılamadı. Menim tanış olğan bala bağçalarımdan eñ yahşısı Kefe bala bağçasıdır.