Basmahane işleri

Lâkin bütün bu işlerde eñ büyük teşkilât basmahane işindedir.

"Millet” basmahanesinde harf ve işçi yetişmiy. Qırımda da başqa basmahane yoq. Eskiden bir "Terciman” basmahanesi vardı. Şindi onıñ bir qısımı "Haq ses” gazetası içün alındı. Qalan bir qısmın da göñülli ordu tarafından alınğanı  aytıla. Bu haberniñ ne qadar doğrı olğanını aytıb olamayım. Eger doğrı olsa, bu bizim tatarlar içün pek acınıqlı bir hal olacaqdır. Qırımnıñ ilk tüşünce yaşavınıñ ocağı olğan "Terciman” basmahanesiniñ başqalarınıñ eline keçmesi bütün qırımlılar içün pek ayıb bir şiy olacaqdır.

"Millet” basmahanesi bütün qırımtatarnıñ maneviy işini hazırlab olamay. Bizge mutlaq yahşı bir basmahane kerek. "Dirilik” cemaatınıñ "Yol kitabı”nda bu yolda bazı qaydlar var. Meselâ, onıñ ikinci maddesiniñ bir parçasında şay denile: "tatar milleti içün faydalı olan kitabları başqa tillerden tatarcaya tercime itmek ve yeñi kitablar telif itmek, tatar ve rus tillerinde gazeta ve jurnallar neşir itmek...” "Dirilik” bu sözlerni eger yalıñız "Yol kitabı”nı yaraşdırmaq içün yazmağan olsa, bunlarnı meydanğa ketirmek içün, oña mutlaqbir basmahane quruşdırmaq kerek olacaqdır. Çünki tatar tilinde jurnal ve başqa türlü kitablar çıqarmaq başqa türlü mümkün olmayacaqdır.

Qırımda kitab soravı

Men "Dirilik”niñ kitab, jurnal ve topdan neşriyat soravını qorçalamasını da bala bağçaları qadar ehemmiyetli körem. Bugün qırımtatarnıñ öz ruhını, öz yaşavını kösterecek kitabları pek az-az, deb, sanki hiç yoq desek de olacaq. Beş-altı kitabnen bir milletniñ maneviy yaşavı hiç bir zaman kösterilmez. Mekteblerde oquta turğan yedi-sekiz kitabımız var. Onlarnıñ da yarısından çoğısı başqalarından alınıb ya olğanı kibi ve yaki bir parça deñişdirüvnen basdırıla qoyulğan. Mekteb sınıflarınıñ tışında olğan kitablarımıznıñ sayısı on-on beşke ya vara ya yoq. Men Qırımda basığan bu soy kitablarını toplamaq istedim. Bütün oğraşuvlarıma qarışmaq bugün kitabhaneniñ bir köşesinde yahşı bir halda olacaq qadar kitab tapalmadım