Millet. – 1917. – № 58. – Sentâbr 6.

Yeñi teşkil olunan kabineye, kadet fırqasından dahi aza çağırılması kadet gazetalarını çoq memnün idiyur. Bu cümleden olaraq kadet gazetalarınıñ eñ meşhurlarından olan «Russkoye slovo»nıñ 2 sentâbr nüshasında «Yeñi kabine teşkili» serlevhası altında derc itdigi ben de şayan diqqat oldığından burada tercimesini arz idiyurız. «Kabine yeñiden teşkil olunıyur. Ve müzakerelerin kidişine dair devran iden rivayetlere nazaran, yekâne rah-i savab ve «necat» tutulmışdır. Kabine-i muhtelit, ve iş kabinesi olacaqdır. Sol tarafdan kadet fırqası aleyhinde bu künlerde devam itmekde olub Petrograd Şurasınıñ meclisinde kendisine o qadar mütezahir bir makes bulan hararetli hücumlar Kerenskiyi şaşıramadı ve qorqudamadılar. Ve mumaileyh, kabineden çıqqan sotsialist ministrlerin yerini toldırmaq için hürriyet-i milliye Kadet fırqasınıñ mümessillerini çağırmaqdan men idemediler. Bu ise doğrı olmaqle beraber cesürane bir hareketdir. Rusiyede haqiqiy koalitsionnıy muhtelit bir hükümet teşkili kadetlerin iştiragi olmaqsızın mümkün degildir. Bu haqiqatı sotsialistlerin fırqacılıq ameliy basarına mübtelâ olmayan qısımı kördikleri kibi, tarihiy 21 iyül gicesinde ve bu defa ikinci defa olaraq, bütün ministr cazidanlarınıñ amiri ve sahibi oldığını isbat iden Kerenskiy dahi köriyur. Ticaret ve sanayı erbabınıñ dahi iş başına çağırılması koalitsiyanıñ lâzım mutlaq olan eksikni toldırmaq dimekdir. Hükümet, Moskva Şurasınıñ aqibinde kabineye ticaret ve sanayı ehilinden adem almamaqle büyük bir hata yapmış idi. Tereddüd, qararsızlıq ve her tarafa atıf nazar-i siyaset muharebesi bu lâzım adımı atmaqdan hükümeti men’ itmiş idi. Yine eyi ki, muqabil tarafdan cevabı hareket körülmesiyle bu qararı virmekde isticâl kösterdiler. Namzedlerin kimler oldığı henüz güzelce añlaşılmadı ise de, hükümete bu sınıfın kirmesi haqiqatı qarşısında şahsiyetler ikinci derecede haiz ehemmiyetdirler. Kabinede husula kelen bu tebdilât, fırqacılıq degil, iş ve faaliyet harakterini, ruhını aldığından Kerenskiyniñ yine pek doğrı olaraq tutdığı yola da pek muvaffıqdırki, o da idare-i hükümetde sotsialistlerle beraber işbilir ve tecribeli adamlar bulundırmaqdır. İqtisadiy perişanlıq ve harabiyet Rusiye için irticaiy ve ğayriy su-i qasdlardan daha az mühlik degildir. Binaenaleyh, memleketiñ her tarafında yırtılmaq üzere olan idariy nescleri biraz olsun, tamir itmek için büyük tecribe, keñiş bilgi ve açıq köz lâzımdir. Harbiye ve bahriye lazaretlerine askeriy kişiler çağırılması da orduya da bu nazarle baqılmanıñ neticesidir, dinilebilir. Baş kumandanlıq erkân-i harb riyasetine general Alekseyevin[1] ve (front) cebhe kumandanlıqlarına da general Rozskiy ve general Dragomirov[2] kibi kâr-azma ve tecribe dide-i ömür askeriye mütehassıslarınıñ tayin olunması da, ordunıñ da bir inzibat tahtına alınub sağlam bir ordu vücuda ketirmek hususında hükümetin qatiy bir qarara keldigi ümidini viriyur. Şimdilik yeñi kabine erkânınıñ kimlerden ibaret olacağı ve azca añlaşılana qadar, bu qadarle iktifa idelim. Keçirdigimiz bu accı tecribelerden soñra hükümetin quvetli, küçli ve yeñileşmiş olaraq çıqacağına ve sözle degil, vatanıñ tahliysi ve memleketin hafz ve himayesi yolında çalışacağına inanmaq isteyurız. Bade-t-tahrir, bu satırlar yazıldıqdan soñra hürriyet-i milliye fırqasınıñ çağırılmasına qarşı, asker ve amele Şurasınıñ protestosından dolayı, muhtelit kabine teşkili hususınıñ müşkülâta oğradığı haberi keldi. Eger bu ihtilâf hal olunmazsa, vaqtın eñ mühim meselesi yine hal olunmadan ortada sallanub qalacaqdır. Köriliyur ki, kadet gazetası kabineye, iş ve tecribe adamı tabir itdigi kadet ve kabineniñ eksikligini toldırdığını kemal-i iftiharle zikr itdigi ticaret ve sanayı erbabı, yani burjuy sınıfınıñ davet olundığını hararetle alqışlayur. Yalıñız buña qarşı asker ve amele ve köyli Şurasınıñ protestosından naşı işin müşkülâta oğrayacağına teessüfler iderek, bu iş añlaşılmazsa, eñ mühim meselelerin hal olunmayacağını kemal-i itminanle söyleyur. Faqat inqilâbıñ yekâne müessis ve hamileri olan sotsialistlerin hürriyet ve inqilâba ne qadar sadıq oldıqları soñki Kornilov vaqasıyle pek açıq suretde meydana çıqqan kadet efendilerin yardımına muhtac olmadıqları ve bunların iştiraginden hürriyete fayda degil, zarar ve hatta pek büyük zararlar kelecegi bizce pek malüm bir keyfiyetdir. Yalıñız Kerenskiyniñ bunlardan ne bekledigi bizce maatteessüf malüm olamayur.

[1] Alekseyev Mihail Vasilyeviç
[2] Dragomirov Mihail İvanoviç