Инсанларнынъ омринде эвель заманлардан атта яшайышнынъ илькинги куньлеринден мейдан алып кельген бир чокъ адетлер бардыр. Бу адетлер халкъларнен берабер яшар, къартайыр, халкъларнен берабер олер, я да куньлер кечтикче сыфатыны денъиштирир, тебдиль этер, башкъа ренклер къабул этерлер.

Алладан, Пейгъамберден, истихсал васталарындан, силядан, алеттен хабери олмагъан ильки девир халкълары озь хаялларыны кениш ёл берген табиатта корьген, бир чокъ шейден къоркъкъан, я да къувангъан. Оларнынъ урьметине дуалар, байрамлар япкъан, бир чокъларына, меселя эвде эВ иесине, дагъда дагъ иесине, атешке, куньге, ельге ве саирелерге табынгъанлар.

Олар табиатнынъ яшайышына янъы аят Берген, къыш кетип баарь кельген аляметине айрыджа эмиет бергенлер. О куннинъ огъруна махсус байрамлар япкъан, топлашкъан, озь алларынджа дуалар япкъан, къурбанлар кескен, кезинтилер отькерген, къувангъан, ойнап кульген, я да къаарьленгенлер. Айны заманда узун къыш битип кельген баарьде озьлерининъ япаджакъ ишлернинъ музакересини отькерген, эгин, сачув ерлерини тайынлеген, малгъа янъы-янъы отлакълар азырлагъан вес аире ишлерни плангъа алгъанлар. Демек Ки, бу адетлер боштан-бош чыкъып чёльни долашмакъ, бедава ерде ашап-ичмек дегиль де, кельген язда япыладжакъ къышлыкънынъ ихтияджыны теминлемек олгъандырлар.

Иште эски эсапнен апрель сонъларында, яхут янъы эсапнен майыс айынынъ башында отькерильген Тепреч дуалары да бизге эдждадымыздан къалгъан гузель адетлерден биридир.

Тепреч дуалары бизде Къырымда санки эр койде отькериле. Бу кунь кой джемааты койден тышкъа, чёльге чыкъар, тазе ешиллик узеринде дуалар этер, ойнар, кулер, шенъленир, къызлар чынълар, къоран тепер, яшлар курешир, ат чапар вес аире оюнларнен кунь кечирирлер.

Маатеэссюф, бу Тепреч дуалары бизде бу куньге къадар кереги дередже тешкилятлы ве ярашыкълы бир шекиль алып оламагъанлар. Бойле миллий байрамларда Мевлюд окъумакъ, иляихилер сёйлемек, миллий йырлар йырламакъ ичюн къыз ве эр балалар арасындан Гузель сесли сойларыны сечип, оларны кой муаллимлери бу ишке махсус азырласалар, олардан бир хор тешкиль этселер даа Гузель ве бедий олмазмы эди? Айны заманда курешке бир низам ишленсе, курешчилер озьлерини бир низам ве тербие даиресинде алып барсалар даа дюльбер, даа ярашыкъ олмазмы эди?

Тепречтен сокъ къозу къуйрукълагъанда, артыкъ майыс ахрында чёль койлеринде шеих дуалары отькерген адет бардыр. Бу дуалар исе къыштан чыкъып баарь кельгенини къуванмакъ дегиль де, артыкъ догърудан-догъру берекет байрамы сыфатынен отькерильген дуалардыр.

Ялы бою ве дагъ этеги койлеринде бу кезинтилерге догърудан-догъру берекет байрамы дерлер ве эксиреен шу яхут бу азиз этрафында отькерилир. Тепречте олгъаны киби бу дуаларда курешке, къошугъа ве диггер шенъликлерге ёл берильмез. Булар дуанен башлар, дуанен битер. Кене де шуны къайд этмек керек Ки, бу дуалар да эксериен тешкилятсыз кечерлер.

Бизде Къырымда бир чокъ азизлер барды ве бу азизлер акъкъында диллерде гезен чокътан чокъ риваетлер олмасынен берабер, бу хусуста тафсилятлы суретте язылгъан ич бир турлю тарихий малюмат корюльмей.

Тепречлеримиз бутюн манасыле куреш, къошу, оюн-кулькунен мешурдырлар. Шимди оларны низамгъа чекмек сырасы кельди Ки, комителеримиз бунъа дикъкъат этмелилер.