1918.
– № 67. – İyül 17.
Türk
cihanınıñ büyük haqanı, Türkiyeniñ uluğ padişahı, umum alem-i islâmın şanlı
halifesi büyük Sultan Mehmed Reşad hazretleriniñ temmuz 3-de vefat itdigi qara
haberini büyük bir teessüf, derin bir tesirle oqudıq.
Sultan
Mehmed Reşad hazretleri Türkiye sultanlarınıñ eñ büyüklerinden biri olmaqle
beraber eñ hürriyetperver, eñ milletperver ve eñ vatanperver bir türk hükümdarı
idi. Mart 31 vefasını meydana ketirmekle hürriyet, meşrutiyete hiyanet iden
merhum Abdulhamidin hal’inden soñra 1909 senesi nisan 14-de Türkiye imperatorlığı
tahtına cülus eyleyen Sultan Mehmed Reşad hazretleri, Türkiyeniñ canlanmasını
türkligin dirilmesinde kören genç türklerle beraber kitmiş, qanun esası
meşrutiyete sadıq qalaraq Türkiyede hürriyet ve meşrutiyetin taqviyesine,
memleketin imar ve ihyasına türk ve türkiyelilerin maddiy ve maneviy teraqqi ve
tealisine soñ nefesine qadar çalışmış büyük bir türk haqanı idi.
Türkiye
sultanları miyanında kendisini milletine tebaasına eñ ziyade sevdirmeye, umum
türk ve islâm dünyasını maqam-ı hilâfete daha ziyade bağlamaya muvaffaq olan
ancaq Sultan Mehmed Reşad hazretleridir dinilse mübalâğa olmaz.
Cennetmekân
uluğ Mehmed Reşad hazretleri doquz senelik müddet sultanatında hiç bir vaqıt
milletiniñ arzusından ayırılmamış, milletiniñ hiç bir emeline qarşu kitmemiş,
belki her zaman arzu ve arayi millete
hareket eylemiş büyük bir haqan; halim, şefiq, raqiq qalbli faqat ciddiy, metin
ve umum alem-i İslâm menafine hadim-i qatiy bir siyaset taqib idekelmiş
qıymetli bir hükümdar, şanlı bir halife idi.
Sultan
Mehmed Reşad hazretleri eñ küçük vaqalardan pek müteessir olacaq bir qalb
sahibi iken, eñ büyük, müdhiş vaqa ve hadiselerden de asla ümidsizlenmez,
onlara qarşu sabır ve tahammül kösterirdi.
Sultan
Mehmed Reşad hazretleri bütün manasıyle «Ğazi» unvan-i celilini qazanmış bir
padişah, bir halife idi. Cihan Muharebesinde kördigi muvaffaqiyetler buña eñ
adil bir şahiddir. Türkiyeniñ tekrar canlanması, eski sultanlar zamanında ğayıb
idilen vilâyetlerin tekrar Türkiyeye keçmesi, Türkiyeniñ, kerek dostları ve
kerek düşmanları nazarında haysiyet ve
vaqarınıñ yükselmesi, Qafqasiyada türklerin, müslimanlarınıñ arzularına
muvaffaq ahalliy hükümetler tesisi ve bu hükümetlerle Türkiye arasında olacaq
sulh konferentsiyalarınıñ İstanbul uleması kibi Türkiye içün pek faideli işlerin
hep cennetmekân Sultan Mehmed Reşad hazretleriniñ
sultanatı devrinde meydana kelmesi kendisiniñ şan ve şerefini daha ziyade
artdırmışdır.
Sultan
Mehmed Reşad hazretleri, kendi seleflerine bilhassa Sultan Abdulhamide tamamen
zıd olan bir siyaset taqib idiyurdı. Onıñ selefleri olan haqanlar tecdid,
teraqqi tarafdarlarını, hürriyet meşrutiyet sahiblerini mahbüslere, zindanlara,
menfalara atdıqları halda Sultan Mehmed Reşad hazretleri hürriyet, meşrutiyet,
teraqqi ve tecdid tarafdarları olan genç türklere el tutmış, onlarle beraber
hareket itmiş ve hiç bir işinde türk gençliginden ayırılmamış hürriyetperver,
meşrutiyetperver büyük bir hükümdar oldığını işleriyle hareketleriyle isbat
eylemişdir.
Sultan
Mehmed Reşad hazretleri Sultan Abdulhamid emiriyle 28 sene qadar bir müddet
mecus bulunmışdır. Mecusiyeti esnasında şir ve edebiyatle oğraşmışdır.
Cennetmekân şir ve edebiyatı pek severdi. Türk ve fars lisanlarında şirler
yazıyurdı. Bu nüshamızda Mehmed Reşad hazretleriniñ Canaq-Qal’a
ve Kelibüli
muharebelerinde askeriniñ kördigi muvaffaqiyet-i azimeniñ taht tesiri
altında yazdıqları Menzume-i Hümayunlarını derc idiyurız. Bu
manzime-i hümayundan dahi añlaşılacağı vech üzere Sultan Mehmed Reşad
hazretleri büyük de bir şair idi...
|