1917. – № 86. – Oktâbr 22.

Bu nüshamızdaki haberlerden dahi añlaşılacağı üzere italyanlar «İzventso»da ğayet büyük bir mağlübiyete oğrayaraq, soñ derece feci bir hal içinde qalmışdılar. İtalyanların resmiy haberlerine baqılırsa alman, Avstriya ve türk askerleri bu defa italiya üzerine yapdıqları tecavüzde qullandıqları müdhiş topların miqdarı 1915 senesi mayıs ayında Rusiyeye qarşı istimal itdikleri top quvetinden qat-qat ziyade imiş.

Petrograd telegraf ajansı haberleri İtaliyanıñ pek ağır ve soñ derece ciddiy bir vaziyetde qaldığını yazmaqda iseler de, kördikleri mağlübiyetin miqyasını, virdikleri telefatın miqdarını ve suret-i ricatını nedense, şimdilik açıqdan açığa köstermeyurlar. Satırlar arasında gizlenmiş haberlerden añlaşıldığına köre, İtaliya askerleri qaç cehetden demir halqa ile sarılaraq bir qısımı tamamen mahv olmış, bir qısımı perişan suretde qaçmış ve büyük bir qısımı da esir olmışdır.

Her nasıl da olsa artıq İtaliyanıñ işi bitdi, dimekdir. İtaliyanıñ Petrograd sefiriniñ «B.V.» gazetası muhaberiyle olan mülâqatında İtaliya ahvalını soñ derece ağır, ciddiy ve kendilerine indirilmiş darbeniñ pek şiddetli oldığını itiraf eylemişdir ki, İtaliya sefiriniñ bir sefer olaraq bunı itiraf itmesi işin telegraflarda kösterildiginden zira ağır oldığını añlatması dimekdir.

Amerika matbuatı italyanların oğradıqları bu felâketden italyanlar degil, müttefiqların mesul oldıqlarını yazaraq diyur:

«İtalyanlar «İzvento» hatında ahvalın kitdikçe ağırlaşmaqda oldığını beyan ile qaç aydan beri imdad istemekde idiler. İtalyanların kördikler bu mağlübiyetin başlıca sebebi 1915 senesinde Rusiyeniñ oğradığı hezimet-i esbabınıñ aynıdır. Top quvetine qarşı boş qol ile harb idilemeyecegi tabiiydir».

Bu satırlardan Amerika gazetalarınıñ İngiltere ve Fransayaya İtaliyanıñ imdadına qoşulmadıqları için öpke itdigi añlaşılıyur. Evet, bu öpke haqlı olmaqle beraber pek de yerindedir. Faqat, kendisiniñ imdada ihtiyacı olan bir adamın başqasına imdad virebilmesi mümkün degildir. Eger müttefiqlar kendi arqadaşlarından birine imdad virmek quvetine malik olmış olaydılar, Sırbıstanıñ, Qaradağıñ, Romaniyanıñ ve Rusiyeniñ imdadlarına qoşaraq, bunları bugünki ağır ve çekilmez bir vaziyet içinde bıraqmazlardı. Sırbıstanıñ mağlüb idilerek silinüb spürildiginden soñra da, umum müttefiqlar virecekleri imdadın bundan böyle keçikdirilmemesine qarar virmişlerdi. Faqat, bu qararlarına rağmen Romaniyanıñ da, Rusiyeniñ de imdadına qoşamadılar, dimek oluyur ki, müttefiqların kendileri de imdada muhtacdırlar.

Bu suretle kendisinden imdad beklenilebilen bugün yalıñız şimdiye qadar sözle muharebe iden bir Amerika vardır. Japonlara kelince, onlar için Avrupa harb hatlarına asker köndermek mümkün olmayacağını pek açıq olaraq bildirdiler. Bu halda Amerika gazetalarınıñ başları yazdıqda olan ingiliz ve fransızlardan İtaliya için imdad beklemesi ve imdadı viremedikleri için onlara öpke itmesi pek doğrı olamaz.

İki sene muqaddem ingilizler altı ay soñra 4 million asker hazırlayacaqlarını vad idiyurlardı. Faqat, bu millionların nereye kitdigi bugüne qadar malüm olamadı! Amerikalılar da Almaniya ile münasebat-i siyasiyelerini kesdirdiklrinde dört ay soñra Avrupa harb hatlarına millionlarce asker, yuzlerce suvaltı qayıqları könderebileceklerini vad idiyurlardı. Hani o millionlıq ordular, nerede? Alman suvaltı muharebesiyle mübareze idecek Amerika taht-ul bahrları niçin kelemez oldı?

Sırbıstan tamamen mağlüb olaraq başqa memleketlere hicret itdi. Qaradağdan eser qalmadı. Belçiqa kitdi. Romaniya silüb spürildi. Rusiye büyük mağlübiyetlere oğradı. Faqat, hiç birisiniñ imdadına qoşulamadı. Hiç birisiniñ memleketi kendisine iade idilemedi. İşte, bu hal pek açıq kösteriyur ki, ne ingilizlerin «hakim cihan» add itdikleri «satveti» donanmalarından, ne vad itdikleri millionlıq orduşarından, ne de Amerika orduları ve suvaltı qayıqlarından artıq faide beklenilemez!

Bunı artıq eñ zayıf, eñ düşkün, eñ küçük Şarq hükümet ve milletleri de añladı. Eger itilâf devletlerinde öyle yılmaz[1], büyük bir quvet olaydı, bugüne qadar kendisini kösterirdi. Otuz doquz aylıq muharebe bunı bütün açıqlığıyle kösterdi. Bu müddet zarfında itilâf devletlerine hangi bir devlet qoşuldıyse, onlardan haman nam ve nişan qalmadı. Balqan küçük devletleri birer-birer temizlendikden soñra, Rusiye uzun bir zamana qadar kendisini toplayamayacaq derecede ağır bir darbe indirildi. Şimdi ise, ittifaq-ı müsellesden ayırılub itilâf devletlerine qoşulan İtaliyanıñ da tedaviysi qabul olamayacaq bir suretde qolı-qanadı qırıldı.

İtaliyanıñ da tamamen mağlüb muharebeler zümresine kirmekde oldığını kören «Venizelos»lar[2] sarhuş degillerse, şübhesiz bulğarlara ve türklere qarşı açmaq istedikleri muharebeden artıq vazgeçeceklerdir. Zira, İtaliyanıñ qanadlarınıñ qırılmışdı, Venizelosların ruhınıñ, ümidleriniñ de qırılmasını mucib olacaqdır. Eger «Venizelos» itilâf-i müsellese qoşulub da bugün kendilerinden nam ve nişan qalmayan memleket ve hükümetlerden ibret alamayub türk ve bulğarlara qarşı (ingiliz ve fransızların arzusı mucibi) cenk açacaq olursa, Yunanistan hükümetiniñ de bir daha avdet itmemek üzere seyahata çıqacağına şübhe toqdır. Bulğarlar bilhassa türkler bunı büyük bir sabırsılıqle bekleyurlar. Türkler bugün Alman ve Avstriya askerleriyle beraber İtaliya hatında, italyanlardan Tarabulus-el Ğarb[3] intiqamını aldılar. Eger yunanlılar «Venizelos»ın arqasından kidecek olursa, onlardan da Selânik[4] intiqamını alacaqlardır.

İtalyanların bugün oğradıqları felâketde türk dilâverleriniñ pek büyük rol oynadığını Avstriya – Macaristan imperatorı telegrafle Sultan Mehmed Reşada bildirerek, onı türk askeriniñ kösterdigi şecaat ve qahramanlıqdan dolayı tebrik eylemişdir...