ARAB HİLÂFЕTİMİ, İNGİLİZ HAKİMİYETİMİ?

1917. – № 2. – İyün 28.

Avrupalıların bilhassa İngiltere ve Fransanıñ qaranlıq saydıqları Şarqda zıyâ, vahşiy add itdikleri şarqlılar arasında medeniyet saçmaq için bir asırdan ziyade qullanakeldikleri siyaset, Şarq ve şarqlıları hristian itmeye çalışmaqdan başqa bir şey degildir. İngiltere ve Fransanıñ resmiy ve siyasiy kişileri kendileriniñ, her ne qadar, din tesirinden azad oldıqlarını eda idiyurlar ise de Şarqdaki işleri, hareketleri tamamen bunıñ aksini köstermekdedir. Şarqda şarqlılar arasında hristianlığın neşir ve tamimine çalışanlar yalıñız missionerler olmayub, resmiy İngiltere ve Fransanıñ kendileri dahi medeniyet bayrağı altında missionerlerin işini kemal-i ciddiyet ve sadaqatle ifa itmekde oldıqları meydandadır. İngiltere ile Fransa Şarq memleketlerinden her hangisinde azaçıq musafirperverlik körmişler ise, oralar da her şeyden muqaddem missionerler tayin iderek missionerlik kollejleri açmışlardır. Fransa ise Fransadan qorğub çıqardığı ruhban sınıfını Şarqda, ekseriyetle Türkiye ile İrlandiya yerleşdirerek, onlar için missionerhaneler açub kendi himayeleri altına almışlardır. Fransadan tard idilen ruhbanlardan biriniñ Şarqda yañlışlıqle ayağına basılırsa, resmiy Fransa haman protestolarını ğadiraraq şarqlıların hristianlığa düşman oldıqlarını bütün aleme yayğara ile bildirüb müslimanların vahşiy oldıqlarına hükm-i qatiyni virmekden bile çekinmemişdir. Türkiye ve İrannıñ bu hususda neler çekdiklerini kendileri bilirler. Suriyede fransızların, Beyrutda ve Arabistannıñ diger bir çoq şeherlerinde İngilizlerin kolejler, kiliseler açmaqdan başlıca maqsadları, kendi tabirlerince «qaranlıq» ve «vahşiy» saydıqları Şarqda ziya ve medeniyet serpmek degil, belki şarqlılar arasında hristianlığı tamim itmeye zemin hazırlamaqdır. Şarqlıları, bilhassa Arabistan ile İranı suretle de olsa hristianlaşdırmaq çarelerini arayan ve bu çareleri, kendi fikrince bulmış add iden Moyer[1] namında bir ingiliz qaç sene muqaddem neşir itdigi bir eserinde diyur ki, Arabistan, başqa milletlerde keçen ahvala nazaren, ruhaniy hayat için uyandırılabilir ve arablara din-i İsaviyi qabul itdirmek mümkün olabilirdi. Yalıñız müsliman arablarla sukün olan Arabistana kelince Hicaz qıtası basara-ı beşeriyetin körebildigine nazaren kendisinde incilik feyz saçmasına henüz qapalı bulunıyur. Faqat, bu memleket için dehayi daha elvirişli künlerin kelmesinden ümid kesilemez. Kont Dugobino[2] adlı diger bir ingiliz Hindistan haqqında şöyle diyur: «Hindistanda sunniy ve şiiy iki yuz million müslimanıñ hristiyan dinine keçmeleri mümkün olmayacaq işlerden degildir. Lâkin biraz beklemek icab idiyur...» Kont Dugobino İranda hristianlığın tamimi imkân harcında oldığını añlamaqle beraber yine ümidsizlenmeyur ve İran haqqında ğayet parlaq hayallar besleyerek diyur: «Hristianlığın İran içlerine muzaferan kirerek, oradaki kesaletlerden istifade ile İrandaki mahalliy dinler üzerine hüküm kesilecegi zamannıñ kelmesi pek uzaq degildir...» İşte, şu parçalardan ingilizlerin «Qaranlıq Şarqda medeniyet» namı altında hristianlıq saçmaya ve İran ile Arabistan başdan başa hristian memleketlerine tahavvül itmeye çalışdıqları pek açıq añlaşılır. Bu halda ingilizlerin bugün Mısırda sultan tayin itmeleri ve Arabistana istiqlâliyet virüb, orada bir hilâfet ilân eylemeleriniñ nasıl fena bir maqsada mebni oldığını añlaşılmaqda, sevgili oquyıcılarımız hiç zahmet çekmezler zann iderim. İngiltere ve Fransanıñ Şarqda taqib idekeldikleri maqsad ve qullandıqları siyaset her şeyden evel İslâm unsurları arasına tefriqa düşürmek, onları yekdigerine düşman iderek miyancı saffetiyle aralarına kirerek, onları kendi «himaye»leri altına almaq, soñra tedricen onların tarıhlarını unutdırmaq, ellerini, dillerini, közlerini bağlayaraq esir itmek, diger tarafdan da dürlü vastalarle onları hristian eylemekdir. İngilizler bu maqsadlarını husula kirmek, yani bütün alem-i İslâmı parça-parça iderek, onları tedricen hem kendi hakimiyetine almaq, hem de onlar arasında neşir itmek için kendi fikirdeşleriyle bir araya kelerek ibtida Türkiyeniñ zayıflamasına çareler aradılar. Ortaya bir «Şarq meselesi» çıqararaq kâh Ermenistanda, kâh Balqanlarda ve kâh Arabistanda ihtilâller hazırlamaqan, isyanlar, qıyamlar çıqartmaqdan keri durmadılar. İngilizler Türkiyeye şiddetli darbe itdirmek için arablar arasında hilâfet meselesini çıqarub, – «Hilâfelik siziñ haq-ı meşruañızdır. Binaenaleyh, bunı türklerin elinden almañız lâzimdir. Bu hususda bizden her zaman yardım körebilirsiñiz» – propagandasını yapdı. Bu oğurda ne para, ne zahmet ne de silâh acımadı. Arabistan arablarını Türkiye ve türkler aleyhinde teşviq ve tahrik itdi. Nihayet, hazırki Cihan Muharebesinden istifade iderek, ilân-i harbi müteaqib Mısırı kendi himayesi altında oldığını ilân ile Türkiye tarafdarı Hıdiv Abbas Hilmi paşayı[3] azil idüb, onıñ yerine İngiliz havasıyle oynayan bir kişiyi Mısıra sultan tayin itdi. İki hafta soñra Aq deñizdeki Qıbrıs adasını da İngiltereye elhaq itdigini resman ilân itdi. İngiltereniñ bütün işlerini de müttefiqları olan Fransa, Rusiye ve İtaliyada tasdiq itdiler. Daha soñra Arabistan arablarını türklere qarşu ayaqlandırmaya muvaffaq olan ingilizler Arabistana «istiqlâliyet» virüb, orada bir halife tayin eylediler. Ve bu hilâfetin bütün alem-i İslâm tarafından tanılmasını da utanmadan teklif itdiler... İngiliz altunlarıyle közleri qamaşmış, İngiliz zeherli propagandasıyle başları dumanlanmış zavallı safdil arablar ingilizlerin bütün bu işlerde nasıl bir maqsad tayin itdiklerini bilmeyerek, İngiltereniñ quçağına atıldılar. Bu suretle Arabistanı hristianlaşdırmaq çarelerini arayan Moyer Arabistan haqqında bekledigi tatlı hayalları bügün bir haqiqat olaraq hayır-ı file çıqarmış oluyur. Şimal Afrikanıñ eñ zengin yalılarını, bir zamanlarda Paris şehrini sarmış arab qabileleriniñ eñ cenkâverlerini kendi hakimiyet ve esareti altında bulundıran Fransa ile, kendisinde otuz million müsliman bulunan Rusiye dahi ingilizlerin bu işini, – bunda kendileriñde menafi oldığı için – selâmladılar, alqışladılar ve haman Mekke arablarına telegraflar çekerek onları istiqlâliyet, ve hilâfetle tebrik itdiler. İşte ingilizlerin, fransızların ve Rusiye kadetleriniñ – «Bizler ancaq haq ve adaletin yaşaması, küçük milletlerin hürriyet ve istiqlâliyeti oğurında muharebe idiyurız!», diye bağırmaları haqiqatda İslam unsurları arasında tefriqa düşürmek, onları yekdigerinden ayırub, kendilerini esir ve memleketlerini zabt itmekden başqa bir şey degildir. Avrupalıların hürriyetleri de, adaletleri de, musavatı da, istiqlâliyeti de ancaq hristian olan milletler içindir. Bunıñ böyle oldığı Mısırda, Hindistanda, Tunisde, Cezairde ve avrupalıların diger müstemlekelerinde ğayet açıq olaraq körülmekdedir. İngilizlerin alçaq bir maqsadle meydana ketirdikleri arab hilâfetiniñ merkezi ve bütün alem-i İslâmın muqaddes tanıdığı Mekke-i Mükerremede yine İngiliz parasıyle haftada iki defa çıqqan «Al-Qıbla»[4] nam gazetanıñ qaç nüshası elimize keçdi. Bu gazeta ingilizlere dua, türklere lânetle doludır. İleride bu gazetadan bazı ğarçaları «Millet»de derc ideriz. İran ve hatta Mısır gazetalarınıñ bile Rusiyeye kelmesi memnu oldığı halda «Al-Qıbla»nıñ serbest kelmesine musaade idilmesi elbetde yine bir maqsada mebnidir. Bizim imanımızca «Al-Qıbla» gazetası, Qıbla-ı şerifeye arablığa, müslimanlığa degil, belki ingilizlere, ingiliz siyasetine hıdmet iden bir propagandacıdır. İngilizler bunı eyi düşünmişler, bu gazeta ile alem-i İslâmın teveccühini qazanmaq istemişler. Öyle ya, gazetaya «Al-Qıbla» kibi muqaddes bir nam virilmiş. Kendisi de Muhibuddin-ül Hatib isimli bir arab tarafından umum alem-i İslâm için muqaddes olan bir maqam-ı mübarekede çıqıyur... Faqat ingilizler unutmasunlar ki, bütün Şarq onların tabirince qaranlıq olmadığı kibi şarqlılar da avrupalıları, avrupalıların medeniyet rengiyle süslenmiş siyasetleriniñ ne oldığını haqqıyle añlamışlardır. Din-i İslâmıyle, Şariat adıyle, ahlâfat ve daha bilmem neler alem-i İslâmı iğfâl itmek zamanı artıq keçmişdir. Bügün bütün alem-i İslâm ingilizlerin bu hareketlerini alqışlamaq degil, protesto ideceklerdir. Biz inanıyurız ki, alem-i İslâm, ingilizler tarafından Arabistanda dikilen İngiliz hilâfetini red idecekleri kibi, İngiliz altunlarıyle «Al-Qıbla» muqaddes namı altında çıqarılan gazetanıñ propagandasına da asıl inanmazlar. Çünki ingilizlerin Mısırda ve Hindistanda müslimanlar haqqındaki muamelelerini añlamışlardır. İngilizler oralarda mühterem bir efendiniñ yazdığı kibi, asayiş, servet ve istihsal-ı servet esbabı hazırlayurlar ve aynı zamanda yerli ehaliniñ zekâsında bu müsaid şarait-ı hayatiyeden istifade idemeyecek suretde çürütıyurlar. Huquq-ı tabiiyesini dünyada say ve saadetin amellerini idrak idemeyen ve bunı idrak itdirmecek bir talim ve terbiyeden haberan mahrum idilen zavallı hindlilerle mısırlılar bugün ingilezler pancasında can çekişiyurlar. Büyük Britaniyaya mütemadiyen aqqan altun ve kümüş selleri, ingilizlerin hayvan sürüsi halında yaşatdıqları mazlum Mısır ve Hindistan ehalisiniñ qalblerinden, qanlarından taşub kelir. İngilizler Şarqda ve şarqlılar haqqında fransız encümen-i dâniş «Emil Butmi»[5] şöyle diyur: «Hiç bir tarafda ingilizler, taht-ı hükümlerine aldıqları memleketlerin yerli ehalisini kendi seviyelerine qadar çıqarmamışlardır. Onları tazıyıq itmek, ingiliz menfatına olaraq hayvan kibi işletmekden def ve tenkil ve ya tahrib ve ifna itmekden başqa bir şey yapmamışlardır... Diger ırqları añlamaq, onları kendisiyle beraber kötürmek, terbiye itmek üzere onların seviyesine qadar egilmek hususlarındaki aynı adem-i istidad İrlandanıñ, Hindistannıñ acınıqlı tarihında ve Mısır idare-i hazırasında köze çarpar. İngilizlerin hakimiyeti taqat-şikendir. Kendi memleketlerinde yapdıqları kibi, şahsın eveliyyet ve muqadderatını davet ve celb idmediklerini her tarafda onların hakimiyeti ğaddar ve bazı kere qatildir...». Musyo Emil Butmiyniñ ingilizler haqqındaki bu mutalaası pek doğrıdır. Buña biz dahi tamamen iştirak idiyurız. Faqat fransızların kendi idarelerinde bulunan Fas, Cezair, Tunis müslimanları haqqında yapdıqları ğaddarlıq ve şenaat haqqında süküt itdigine qarşı biz hiç süküt idemiyurız. Fas, Cezair, Tunis müslimanlarıda haq-ı tabiiylerini idrak idemiyecek bir seviyeye indirilmişlerdir. Fransızlar oralardaki müslimanları her huquqdan mahrum bıraqdıqlarına da qanaat itmeyerek, muharebe-i hazırada yuz biñlerce arab müslimanlarını alman toplarına parçalatmışlardır. Aceba fransızlar Fas, Cezair, Tunis müslimanlarınıñ virdikleri bu qurbanlara qarşı onlara bir şey vireceklermi? Eger bu küne kelinceye qadar müslimanlara yapdıqları muamelelere baqılırsa, bundan soñra da fransızlardan müslimanlar içün bir şey beklenemez. Maqalemizin başında dahi didigimiz kibi, avrupalıların bilhassa ingiliz ve fransızların Şarq ve müslimanlar haqqındaki siyasetleri onları cehalet içinde tutub hayvan kibi çalışdırmaq yaki hristian itmekdir. Tekrar idiyurız, bugün ingilizlerin Arabistana kirüb, orada hilâfet qurmaları ve Arabistanı mustaqil-i ilân itmeleri ancaq alem-i İslâmı kendilerine esir itmekdir. Bunıñ içün biz o hilâfeti tanımayur ve oquyıcılarımızın da onı tanımayacaqlarını iman idiyurız. Ey, Şarq ve şarqlılara daha ne zamana qadar bu işkenceler, bu tazıyıqlar, bu horlıqlara tahammül ideceksiñ? Silkinmek, üzerinden bu çekilmez yüki, bu dayanılmaz esareti ne zaman atacaqsıñ? Seniñ bas-ü bad-el-mevtin[6] hala kelmedimi?

[1] Metinde: مویه ر
[2] Metinde: قونت دوغوبینو
[3] Abbas Hilmi paşa [Hidiv] (1874 — 1944), soñki Mısır hükümdarı: elektron internet ceryanı/http://www.os-ar.com/modules.php?name=Encyclopedia&op=content&tid=501510
[4] Bazı malümatlarına köre bu arapça gazetanıñ 1917 senesinden başlap 1926 senesine qadar çıqqan birde bir nüshaları Moskvadaki V. Lenin adına kütüphanesinde saqlanmaqtadır. Ğazeta ingilizlerniñ parasınen haftada eki kere çıqa edi // Луцкая Н. Отдел Зарубежного Востока Всесоюзной библиотеки имени Ленина: elektron internet ceryanı / http://Dlib.Eastview.Com/Browse/Doc/; http://dlib.eastview.com/browse/doc/7081026
[5] Butmi Emil (1835 — 1906), frantsiyanıñ belli politolog ve sotsiologı
[6] Arapça: bas-ü bad-el-mevt, yani vefat ettikten soñra tirilmek, demektir