1918. – № 72. – İyül 24.

Terbiye ve talim-i etfal meselesiniñ aile umurı içinde tutdığı ğayet mühim mevqi-i erbab aqıl ve zekânıñ malümidir. Bu meseleniñ ehemmiyet -i azimesi ise yalıñız omur aile dairesi içinde qalmayub, cemiyete de külliy taalluqı oldığı içün evelden beri mesail mühimme-i umumiyeden add olunmışdır. Bundan dolayıdır ki, terbiye ve talim evlâd milel mütemeddine arasında bir intizam-i mecburiy altına alınmışdır. Faqat, biz bu meseleyi şu soñ noqta-i nazardan mevqi-i bahise qoymaq niyetinde degiliz. Maqsadımız  ailece olan ehemmiyet-i fevqalâdesini ortaya qoymaq, bu meseleye ehemmiyet virmeyenleri uyandırmaqdan ibaretdir. Alemde hiç bir baba, hiç bir ana tasvir olunmaz ki, evlâdına muhabbeti olmasın? Zaten, bu muhabbet qudret […medaniyeniñ] kâffe-i mahlüqata ihsan biyurmış oldığı bir hissdir ki, evlâd-i beşer, eñ ziyade sabavetinde valideyni tarafından eşid ihtiyac ile muhtac oldığı; şefaqat, sıyanet ve himayete ancaq o hiss-i ulviy, o muhabbet sayesinde nail olıyur, faqat, o şefaqat, o sıyanet ve himayetden evlâdın [hatile] [mustefid] olması şu asar muhabbetin muqteziyatını tamamıyle ve yahud az-çoqdırın ve ifa itmek ile hasıl olabilir. Daha açıq olaraq söyleyelim: bir babanıñ, bir ananıñ balasını künde qırq defa quçağına alub öpmesinden, qoqlamasından oña güzel urbalar kiydirmesinden, yedi-sekiz yaşına kirdikden soñra da hatırnı qırmamaq, ağlatmamaq fikiriyle her arzusına niyet ve bütün kün oyunlarle vaqıt keçirmesine muvafaqat ve müsaade itmesinden o bala manen ve madden müstefid olur mutazarrır? Şu manasız, qurı muhabbetin zararını, hatta pek biyük zararını, o bala soñra elbette körür ki, bunıñ mesuliyeti münhasıran o babaya, o anaya [racidir]. Faqat, şunı söylemekle, balalarımızı öpmeyelim, güzel kiydirmiyelim, öynamalarına müsaade itmiyelim, diye istemiyurım.

    Bilakis, evlâdımız haqqında muhabbetimizin ziyadeleşmesine sebeb olan şu tezahürat-i hissiyeyi, hudud maqulesi dairesinde istimal itmekligimiz lâzımdir. Çünki bu tezahürat ve muhabbet oldığımızın ğıdaiy ruhıdır. Lâkin o büseler, şevqatler, itinalar ve müsaadeler arasında nazar diqqatımızdan ve tefekkür-i ciddiyimizden bir ân bile uzaq tutmaqlığımız lâzım kelen bir şey varsa, o da çocuqlarımızın hayat-ı mustaqiliyesi ve bu hayatın intizam ve vüsatını temin idebilecek terbiye ve talimdir.

٭٭٭

   Çocuqların terbiye ve talimi, köründigi qadar qolay bir iş olmadığını, hele evlâd sahibleri, her kesden daha eyi bilirler. Terbiye başqa talim, başqa olmaqle beraber terbiye talimin temelli oldığı içün her ikisi de yekdigerine lâzım ğayr müfarıqdır. Binaenaleyh validiniñ eñ evel balalarında husulına diqqat idecegi şey terbiye, yani ahlâq-i hamide ile azar-azar ülvet ve insafdır. Evlâdın zaman tufuliyyetinde bu esası atılmaz ise muahharen talimle husula kelecek terbiye mutlaqa naqıs olur. Bundan başqa terbiyesiz çocuqların ekseriya tahsil-ilime havesleri az ve bazan da yoq bulnur. Her qavmin, her milletin birer terbiye-i mahsusası vardır ki, o qavmin, o milletin derece-i teraqiyatına köre, farq ider. Faqat, bizim köz ögüne aldığımız terbiye, yalıñız adat-i hususiyete milliyeye tabi olmayub ahlâq-ı hasene-i insaniyeye müstenid bulunanı ve efrad-ı beşerin her birine tarz olanıdır.

    Terbiye, elhalet hazihi bazı cühelânıñ zann ittigi kibi, balayı tazıyıq ve şiddet altında bulundırmaq dev kemik ile hiç bir vaqıt husula kelmez. Aksi olaraq, şu mamulât çocuğın ahlâq ve hissiyat-ı hasene-i tabiiyesini de mahv ve ibtal ider. Bu esbaba mebnadır ki, evlâdını mükemmel bir suretde ve daha qolay bir yolda terbiye itmek isteyenlerin onlar haqqında unf, şiddet, darb ve tazıyıq köstermekden tamamıyle teraqqi ve ictinab eylemeleri şarait-ı esasiye-i muvafaqiyetden oldığını bilmeleri lâzım kelir. Zaten, şu mamulât-ı cebrana, ana-baba muhabbet ve şevqatıyle nasıl telif olunabilir? Hiç şübhe yoqdır ki, bu mamulât-i şedideyi evlâdına lâyıq kören, hissiyat-i ulviye-i validinden mahrumdır.

    Evlâdın validine qarşı itaatlarını ilk evan-i tufuliyetlerinde husula kirmek elzem ise de, buña mevqiyet her halda refiq ve tedabir hasene sayesinde küç bir şey degildir. Balalara az olmaq şartıyle ufaq-tüfek cezalar tertibi de zaruriydir. Faqat, ehvan cezayı tercih itmek ve bu hususda hiç bir vaqıt hiddete tabi olmaq ğayetle ehemmdir. Zira, çocuqların yüzsiz olmalarına eñ ziyade sebeb olan şey, cezaya alışmalarıdır.