1917. – № 109. – Noyabr 20. 

Bir tarafdan Ukrayinanıñ ilân-i cumhuriyet itmesi, diger tarafdan Qırım Müsliman İcra Komitesiniñ «Qırım qırımlılarıñ»dır şiarını qabul ve ilân eylemesi, üçünci tarafından yine Qırım Müslimanları İcra Komitesiniñ teşebbüsiyle teşkil idilen Qırım İnqilâb heyetiniñ faaliyeti nihayet Qırımda mevcud ictimaiy müesseseleri, siyasiy teşkilâtları da düşündirmeye başladı ve bu cümleden olaraq vilâyet zemstvosı umum uyezd, volost veşeherlerden vekiller çağıraraq memleketin bugünki halını ve Qırımda bir hükümet teşkili meselesini müzakereye qarar virdi.

Vilâyet zemstvosı ibtida ve syezdde yalıñız umumiy, doğrı, müsaviy ve gizli reylerle saylanmış şeher ve zemstvolar vekillleriniñ iştirak idebilecegini ilân itmiş ise de, soñradan, bilmem nasıl bir amelin tesiriyle yapdığı hatasını derk iderek siyasiy, ictimaiy ve milliy teşkilâtlardan da vekiller çağırmaya qarar virmiş ve evelce ilân itdigi proğramını da tadil itmeye mecbur olmışdır.

Bu syazdde baqılacaq mselelerden başlıcaları merkezde ve Tavrida vilâyetinde hükümetler teşkili ve milliy meseleler olub Qırımda bir idare-i cumhuriye teşkili ile Tavrida vilâyetinden şimaliy üç uyezdin Qırımdan ayırub ayırılmaması meseleleriniñ qatiy olaraq hal idilmesi ise meclis-i müessisanıñ açılmasına qadar tehir idilecek imiş...

Añlamayurız ve añlamayurız!..

Eger qırımlılar Qırım için idare-i cumhuriye isteyurlarsa bunı tehir itmek de qırımlılara zarardan, hem de tarihiy zarardan başqa bir şey kelmez. Qırımın taliyi qırımlılar tarafından Qırımda hal idilmelidir. Biz qırımlıların oldıqça büyük bir ekseriyetini teşkil ve «Qırım qırımlılarıñ»dır şiarını ilân itdigimizden Qırım meselesiniñ halını, toplanub toplanmayacağı da henüz qaranlıqda bulunan, meclis-i müessisanda Qırımın yabancıları tarafından hal idilmesine hiç de muvaffaqat idemeyiz.

Zira keçirmekde oldığımız künler Qırım meselesiniñ halınıñ tehirine hiç de müsaid degildir. Bütün haqiqiy qırımlıların da bu fikirde olduqlarını işitmekdeyiz. Bu halda Ukrayina cumhuriyeti universalı ile Ukrayinaya qoşulmış Qırımın şimalindeki üç uyezd meselesiyle oğraşmaq ve mezkür uyezdleri Qırıma qoşulmaya qalqışmaq bizce soñ derece manasız bir şeydir.

Bizim fikirimizce bugün toplanacaq Syezd, merkezi hükümet teşkili meselesini bir tarafa bıraqub Qırımda teşkiline büyük lüzüm körülen hükümetin teşkiliyle oğraşmalıdır. Qırım meselesi qırımlıların hayat ve memat meselesidir. Bunıñ dürlü vesilelerle, dürlü tasavvurlarle, dürlü bahanelerle tehiri hiç caiz degildir. Merkeziy Rusiyeniñ hükümetsiz, nizamsız, intizamsız yaşamasıyle Qırımın da, qırımlıların da hükümetsiz, qanunsız yaşaması iqtiza itmez.

«Qırım qırımlılarıñ»dır binaenaleyh Qırımın taliyi qırımlılar tarafından hal idilmeli; Qırımın şekil-i hükümeti qırımlılar tarafından qorulmalı, Qırımın idaresi de qırımlılar tarafından tanzim idilmelidir. Eger bugünki vilâyet Syezdi Qırım meselesiniñ halını, mahud üç uezdin taliyi añlaşılmadığından dolayı, tehir idecek olursa yaki Qırım meselesiniñ qatiy olaraq halını, ictima idüb itmeyecegi pek şübheli körünen meclis-i müessisana qaldıracaq olursa, tekrar idiyurız: büyük siyasiy bir hata yapmış olacaqdır.

Tabiiy, biz vatandaşlarımızın Qırım meselesiniñ halını niçin tehir itmeye çalışdıqlarını da añlayurız. Hele Ukrayinaya qoğulmış üç uyezdi Qırımdan ayırmaya çalışdıqlarınıñ sebebi pek açıq ve her kese malümdir. Onların bütün quvetleriyle Melitopol, Berdânsk ve Dnepropetrovskiy uyezdlerini Qırımdan ayırmamaya ve eski Tavrida vilâyetniñ tamamiyetni muhafazaya çalışmalarından maqsadları Qırımda ekseriyeti kendileriniñ teşkil itmek ve Qırımı yine havadan olsa da cürümiş merkeze bağlamaq, yaki milletleri hüküm itmekdir.

Faqat mezkür uyezdler artıq Qırımdan ayırılmışdır. Bu bir emir-i vaqidir, buña qarşı kitmek de mania ve faide yoqdır. Bunıñ için biz yalıñız Qırım meselesini düşünmeliyiz. Yalıñız Qırımın taliyini hal itmeliyiz, yalıñız Qırımın muqadderatını tayin ile bir kün evel Qırımı qurtarmalıyız...

İnqilâbdan soñra biz Rusiyede üç büyük meclis-i müşavere kördik. Bunlardan biri Moskvada yapılmış «Devlet Müşaveresi», digeri «Rusiye Cumhuriyeti Şurası», üçüncisi de Moskvada olan Cemaat Hadimleri Syezdidir. Bunlardan hiç birinde vatana, memlekete, milletlere faide ketirecek bir iş yapılmadı. Yalıñız sözler söylendi. Nutuqlar irad idildi. İş olaraq qatiy bir adım atılmadı. Bizim Qırımda mevcud sotsialist-demokratik ve siyasiy teşkilâtların da bir qaç müttehid meclislerini kördik. Bunlarda da qıymetli vaqıtları bihude öldiren uzun münazarat ve münaqaşatdan başqa bir şey körmedik.

Doquz aylıq tecribemiz bize kösteriyurki bugünki meclisden de ameliy olaraq bir iş beklenemez. Zira körüyürız ki Rusiyede henüz söz ve yıqmaq deviri keçmişdir. Rusiyede henüz iş teşkilât, tensiqat tanzimat ve inşaat zamanı matteessüf kelmedi. İşte bunıñ için bugünki vilâyet meclisinde olacaq müttehid ictimaide de siyasiy teşkilâtlar ve muhtelif fırqa ve milletler vekilleriniñ yekdigeriyle añlaşması biraz şübhelidir, ki bu Syezdde hararetli munaqaşat belki münazaatle keçecek ve Qırım yine hükümetsiz, yine qanunsız qalacaqdır.

Tekrar idiyurız: «Qırım qırımlılarıñ»dır şiarı destur-ı ittihaz idilerek iş körülmez ve bugünki Syezd bir eyalet Syezdi olmazsa bundan da bir netice çıqmaz. Eger vatandaşlarımız Qırım Müslimanları İcra Komitesiniñ ve umum qırımtatarlarınıñ «Qırım qırımlılarıñ»dır şiarlarını qabul itmeyub da «Y.V.» gazetasınıñ didigi kibi «her şey Rusiyeniñdir, Qırım da qırımlılar da Rusiyeniñdir» diyecek olursa büyük hata ve tövbesi qabul idilmez büyük ve tarihiy bir günâh işlemiş olurlar...